Interview met Paul de Jong over de aangekoppelde handbike
"De handbike betekent voor mij: vrijheid en beweging!"
Paul de Jong (77) uit Valkenburg, neerlandicus en fervent fietsfan, smakte enkele jaren geleden met zijn racefiets op het asfalt, net over de grens bij Warsage (België). Zodanig erg, dat hij deels verlamd raakte aan zijn benen. Na een periode van verdriet, bezinning en revalidatie keek Paul weer vooruit: wat kon hij nog wél? Hij zag wel wat in de aankoppelbare handbike, via een buis bevestigd aan zijn eigen handbewogen rolstoel, en ondersteund door een elektro-motor, net als bij een gewone e-bike.
Anno nu is Pauls wens, na jaren ervaring met deze handbike: heel Limburg wijzen op deze mogelijkheid. Heb je een lichamelijke beperking aan je benen of ken je iemand in deze situatie? Overweeg dan de optie van de aankoppelbare handbike!
Waarom vind je het zo belangrijk om mensen te wijzen op dit type vervoer?
Paul: “Kijk naar de naam van deze website. Maak De Beweging. Jullie willen mensen in beweging houden. Nou, ik ook. Het liefst trek ik ze uit hun huis, om eenzaamheid tegen te gaan. Je wordt blijer van bewegen. Het is mooi dat jullie de reizigers in mogelijkheden van mobiliteit laten denken. Omdenken. Anders denken. Méédoen aan het leven.”
Waarom past de aankoppelbare handbike bij jou?
Paul: “Dit type handbike past bij mijn ambitie om in beweging te blijven. Vroeger fietste ik naar mijn werk op de gewone fiets, vanuit Valkenburg naar Maastricht. Ook wandelde ik veel in de Ardennen. Het past bij mij om in beweging te zijn. Nu doe ik dat op een andere manier. Zo doe ik thuis dagelijks fitness-oefeningen om mijn conditie op peil te houden. Daarnaast probeer ik zo min mogelijk te zitten door staande te lezen (tussen twee beugels in).”
Wat is er nog meer bijzonder aan de aankoppelbare handbike?
“Met een handbike kan ik me actief in beweging zetten, in tegenstelling tot een elektrische rolstoel of een scootmobiel. In feite heb ik een e-bike, maar dan met één wiel. Ik besef dat niet iedereen nog de kracht of situatie heeft om te kiezen voor een handbike, maar stel dat iemand, bijvoorbeeld een jong iemand, twijfelt of het het proberen waard is. Dan ben ik al heel blij. Ook WMO-ambtenaren zouden eerst aan een aankoppelbare handbike moeten denken en niet direct aan een scootmobiel of elektrische rolstoel, ook al is dit laatste de gemakkelijkste optie. Gemeentes willen iedereen in beweging krijgen, maar passieve voortbeweging mag dan niet bovenaan staan. Heel slecht voor lichaam en geest!”
Waarom benoem je steeds zo nadrukkelijk dat het gaat om een ‘aankoppelbare’ handbike?
“Verwar de aankoppelbare handbike niet met de vast-frame-handbike, de handbike uit één stuk. Deze handbike is meer voor wedstrijden. De aankoppelbare handbike is voor de praktijk en recreatie. Met dit laatste kun je na een fietstocht nog ergens naartoe. Je parkeert het aan te koppelen stuk en gaat verder met de rolstoel. Een museum in, een restaurantje in, een winkel in. Dat laatste is met een vast-frame-handbike niet mogelijk. Je moet al een stukje kunnen lopen, om daarna nog ergens naar binnen te gaan.”
Wat betekent jouw handbike voor jou?
“Vrijheid en beweging! Ik maak lange fietstochten, samen met mijn vrouw, en de handbike gaat steevast mee op vakantie. Daarbij realiseer ik me dat het een luxe is dat ik bijvoorbeeld een aangepaste auto heb. In de auto past zowel mijn handbike als mijn handbewogen rolstoel. Niet iedereen beschikt over een geschikte auto, maar dan is er nog genoeg mogelijk in de eigen omgeving. Wel kan de handbike mee in de Valys (lange-afstandsvervoer mindervaliden), maar niet in de Omnibuzz.”
Rijd je zelf in de auto die je noemt?
“Ja, gas geven en remmen doe ik met de linkerhand. Voor gas schuif ik de hendel naar voren. Voor remmen schuif ik de hendel naar achteren. Aan het stuur zit een driepoot, waarmee ik het stuur kan draaien. Mijn vrouw rijdt alleen als een aanpassing kapot is. Met een startprocedure wordt de auto dan in een normale stand gebracht. De aanpassingen aan de auto zijn duurder dan de auto zelf.”
Gebruik je je aankoppelbare handbike dagelijks of vooral in weekenden?
“Niet dagelijks, maar wel vaak. In mijn woonplaats Valkenburg neem ik naar het centrum altijd de handbike. Dat is 1,5 km. Het is een aangenaam ritje. Het Valkenburgse centrum heeft geen stoepen en diepe goten. Dit vergroot de bereikbaarheid van winkels, terrasje en openbare voorzieningen. Niet voor niets zie je in het toeristisch centrum veel dagjesmensen in een duwrolstoel. Ook Houthem-Sint-Gerlach (kleine 2 km afstand) is sinds een half jaar voor mij met de handbike goed bereikbaar via het natuurgebied Ingendael. Eerst was er hekje waar ik moeilijk doorheen kon. Nu zijn een paar paden verbreed en verlegd, en is het hekje weggehaald.
Ik fiets ook met de handbike naar Maastricht. In de stad zelf ontwijk ik de straten met kinderkopjes. Maar er is genoeg te beleven in de andere straten. Zo zijn de wegen in de buitenwijken en op de Noorderbrug lekker glad. En als ik naar het ziekenhuis moet, ga ik meestal met de handbike. Dan fiets ik via de Groene Loper. Ik plaats hem ergens in het ziekenhuis (ja, ín het ziekenhuis, dat mag gewoon) en zet hem met een ketting vast. Vervolgens ga ik in mijn handbewogen rolstoel naar mijn afspraak.
Ik gebruikte mijn handbike zo vaak dat ik uiteindelijk mijn elektrische rolstoel heb weggedaan (teruggegeven aan de WMO). Een handfiets is misschien minder wendbaar dan een elektrische rolstoel, maar verder is hij goed genoeg. En een elektrische rolstoel heeft ook nadelen. In een binnenruimte neemt hij veel plaats in beslag en lijkt het of je een tank bestuurt. Bovendien kun je met dat zware geval geen kant uit als hij het onderweg begeeft.”
Zijn er ook minpunten te benoemen als het gaat om deze handbike?
Paul: “Vorig jaar werkte ik voor Museum Valkenburg aan de inhoud van een tentoonstelling over het rampjaar 1672, waarin het kasteel van Valkenburg werd opgeblazen. Hoewel ik alles thuis deed, moest ik af en toe toch naar het museum, ook om een paar lezingen te geven. Ik ging er dan met de handbike heen, koppelde hem los, en ging in mijn rolstoel verder. Maar iemand moest me dan even duwen bij het beklimmen van een hellinkje in het museum. Het is te zwaar om dat eigenhandig te doen. Niet erg, hoort erbij.”
Heb je nog tips voor handbikegebruikers?
Paul: “Ben je op zoek naar andere, recreatieve routes? Ga naar de website www.handbiken.nl. Daar heb ik 90 handbikeroutes voor samengesteld. Uiteraard zijn de routes ook met een vasteframe of met een gewone fiets te maken. De tochtjes gaan daar waar ik het heerlijk vind om te fietsen: door het Maasdal, van Station Maastricht-Noord tot Elsloo, en daarboven tot in Noord-Limburg, en verder bijna alle Nederlandse provincies. Daarbij nog Belgisch Limburg met zijn uitstekende fietspaden en beveiligde oversteekpunten voor de fiets. En verder de Ardennen met zijn vlakke spoortrajecten die tot fietspaden zijn omgebouwd. De Ardennen, daar houd ik echt van.”
Wat zou je de lezer van dit interview willen meegeven?
Paul: “Heb je mijn interview gelezen en denk je: ik heb hier iets aan, of gaat er door je hoofd: een kans voor mijn oom, tante, nichtje, neefje, vriend, opa, oma, zoon, dochter.. wie dan ook. Contacteer me dan! Ik kan met je meedenken over de prijsklasse, over de winkel waar je de bike koopt, over het gebruik ervan, de hulp die je soms nodig hebt bij aankoppelen, de trucjes die je even onder de knie moet krijgen. Want ja, je moet er mee leren omgaan. Je moet conditie opbouwen. Maar als ik het kan, dan kan een ander het vast ook. Deze vorm van vervoer houdt je vitaler, als het allemaal lukt. En ik help graag ook anderen vooruit. Met eigen weetjes en met contactgegevens van andere nuttige instanties. Hopelijk tot mails dus!”
Contact opnemen met Paul?
Stuur hem een bericht via pdejong28@yahoo.com.
Waarom stappen mensen om op de fiets? Om files te vermijden, voor het klimaat, om te besparen, voor de conditie, omdat de parkeerplaats altijd vol is, voor de gezelligheid... er zijn tal van redenen waarom veel mensen al slimmer op weg gingen. Laat je inspireren door hun verhalen en stap ook op de pedalen.