Uitkomsten pilots 2021
2 maart 2022
Tussen 1 augustus en 1 november 2021 zijn vier pilots uitgevoerd voor het verminderen van verkeersoverlast, het verbeteren van verkeersleefbaarheid en het vergroten van de verkeersveiligheid. Drie pilots waren bedoeld om ervaring op te doen met afsluitingen en het meten van de effecten. De vierde pilot was bedoeld om de verkeersveiligheid van fietsers en voetgangers, auto’s en bussen te verhogen. Aanleiding was de dringende roep vanuit het participatietraject in de eerste helft van 2021 voor het afsluiten van wegen en strenge handhaving daarvan.
Door de deelnemers van het participatietraject is ook een stip op de horizon geformuleerd:
"In 2030 is het Heuvelland nog steeds gastvriendelijk, authentiek en bourgondisch. Naast de hectiek van alledag komen we – inwoners, dagrecreanten en verblijfstoeristen – hier tot rust, met respect voor elkaar. We ontvangen graag gasten die deze manier van ‘slow living’ waarderen en respecteren. We genieten van de fijnschaligheid en onze lokale producten die op duurzame wijze worden geproduceerd. We ondernemen innovatief. Kwaliteit in het algemeen en kwalitatief recreëren staan voorop. We beschermen de kwaliteit van leven voor onze inwoners. We handhaven en ontwikkelen waardevolle landschappen, cultuurhistorie en biodiversiteit."
De ervaringen en de effecten van de pilots zijn inmiddels geanalyseerd.
Het evaluatierapport is begin februari 2022 vastgesteld door de colleges van de drie gemeenten. Dit is gebeurd op basis van bevindingen van politie en buitengewoon opsporingsambtenaren (boa’s), een enquête onder inwoners en betrokken weggebruikers, ontvangen mails, brieven en telefoontjes, inloopbijeenkomsten en verkeersmetingen.
Het volledige evaluatierapport met de beschrijving van de pilots is te lezen op: de website van Zuid-Limburg Bereikbaar.nl - Verantwoord op weg. Op pagina 2 van het rapport staat de samenvatting met conclusies en aanbevelingen.
Pilots deels omgezet in definitieve maatregelen
- De pilots in Terziet en de Viergrenzenweg worden omgezet in definitieve maatregelen. Hierbij worden de aandachtspunten uit de pilots meegenomen.
- De pilots in Euverem en op de Epenerbaan kunnen maatschappelijk gezien op te weinig draagvlak rekenen. Deze pilots worden in de huidige vorm niet voortgezet. Gemeenten kunnen zelf de afweging maken om de pilots op een andere manier op te pakken.
De evaluatie van de vier pilots laat opnieuw zien dat verkeersleefbaarheid zeer actueel is. Het onderwerp is complex, leeft erg onder de bevolking en is emotioneel beladen. De ‘stip op de horizon’ zoals verwoord in het participatieproces dreigt onder te sneeuwen door de kritische en emotionele reacties op de pilots. Communicatie en participatie blijven daarom centrale aandachtspunten.
De drie pilots met afsluitingsmaatregelen hebben waardevolle inzichten opgeleverd, maar verminderen de verkeersoverlast te weinig. Handhaving is niet de enige en ultieme oplossing. Handhaving is het sluitstuk van een pakket aan maatregelen (infrastructuur, educatie en voorlichting) voor spreiding van het verkeer en gewenst gedrag.
Conclusie per pilot
1) Terziet (Gulpen-Wittem)
Terziet (Gulpen-Wittem) was tijdens de pilot gesloten voor gemotoriseerd verkeer met uitzondering van bestemmingsverkeer. Van inwoners of omwonenden zijn weinig negatieve reacties ontvangen. De afsluiting leverde voor het handhaven ervan geen onwerkbare discussies op. Het college van Gulpen-Wittem heeft besloten om de pilot uit te werken tot een definitieve maatregel. Er wordt onderzocht of de Kuttingerweg (verbinding naar Plombières/ Sippenaeken) ook afgesloten kan worden voor doorgaand gemotoriseerd verkeer om zo het hele gebied meer autoluw te maken.
2) Viergrenzenweg in Vaals
Tijdens de pilot op de Viergrenzenweg in Vaals werden fietsers voor hun eigen veiligheid en die van voetgangers, auto’s en bussen met extra attentieborden via een alternatieve route de berg af naar het centrum geleid. Uit waarnemingen van boa’s blijkt dat vooral de inwoners zich niet aan de regels houden en daardoor onveilige situaties veroorzaken. Bewoners hebben extra ideeën voorgesteld voor het verbeteren van de straatinrichting. Het college van Vaals heeft besloten om de pilot uit te werken tot een definitieve maatregel. Er wordt onderzocht of invulling gegeven kan worden aan de suggesties
3) Euverem-Beutenaken (Gulpen-Wittem)
Euverem-Beutenaken (Gulpen-Wittem) was tijdens de pilot gesloten voor gemotoriseerd verkeer met uitzondering van bestemmingsverkeer. Het verkeer op de Slenakerweg is tijdens de pilot licht afgenomen en heeft zich verplaatst naar onder andere de Reijmerstokkerdorpsstraat. De toename heeft niet geleid tot een overbelasting van de alternatieve routes. Het ontwerp en de inrichting van de straat zijn geschikt voor meer verkeer. Officieel is de N595 en N278 de doorgaande route. Inwoners geven vaak de voorkeur aan de Slenakerweg. Deze weg wordt als veiligere weg ervaren.
Handhaving was bij deze pilot erg lastig. Een uitleg als: “ik ga kijken op een adres om te zien of dit een leuke vakantiebestemming is voor volgend jaar” en “ik wil op een bankje bij de Gulp gaan zitten” is al een geldige reden om als bestemmingsverkeer door te rijden.
Een groep bewoners uit Slenaken voelde zich gedupeerd. In een petitie lieten zij weten dat zij zich afgesloten van de buitenwereld voelden. Ook zijn er initiatiefgroepen met verschillende belangen. Sommige groepen van bewoners zijn van mening dat zij in hun leefomgeving geconfronteerd worden met de toeristische ontwikkelingen in de kern Euverem. Ze vinden dat niet alleen inwoners van Beutenaken en Euverem last ervaren van het toeristisch recreatief verkeer in hun dorp. Ook inwoners van Slenaken hebben hier last van. Ze willen dat er maatregelen in Slenaken worden getroffen. In samenwerking met de gemeente Gulpen-Wittem gaan de bewoners bekijken welke maatregelen zij geschikt vinden voor verkeer dat te hard rijdt en geluidsoverlast veroorzaakt.
Gelet op het geringe draagvlak voor de pilot heeft het college van Gulpen-Wittem besloten de pilot niet uit te werken tot een definitieve maatregel.
4) Epenerbaan (Vaals)
De Epenerbaan (Vaals) was tijdens de pilot op zaterdag en zondag tussen 9.00 en 21.00 uur afgesloten voor motoren. Het verbod was goed te handhaven. Voor de duur van de pilot zijn extra handhavingsacties ingekocht (boa’s) en georganiseerd. De reguliere politiecapaciteit is ontoereikend om structureel deze maatregel te kunnen handhaven. De afsluitingsmaatregel bleek het gedrag van motorrijders die te hard rijden en de geluidnormen overtreffen niet te beïnvloeden. Motorrijders voelden zich gediscrimineerd en reden op eenzelfde manier door de omliggende kernen van Epen en Vijlen. De indruk bestaat dat de afsluitingsmaatregel en het handhaven daarop onderling negativisme juist heeft aangewakkerd.
Gelet op het geringe draagvlak en het negatieve effect/benadeeld voelen van de pilot heeft het college van Vaals besloten de pilot niet uit te werken tot een definitieve maatregel.
Algemene conclusies
Handhaving
Controle op een ‘geslotenverklaring voor alle gemotoriseerd verkeer met uitzondering van bestemmingsverkeer’ is bijzonder lastig. Een legitieme claim op bestemmingsverkeer is snel gevonden. “Ik ga kijken op een adres om te zien of dit een leuke vakantiebestemming is voor volgend jaar.” “Ik wil op een bankje bij de Gulp gaan zitten.”
Effect op verkeer en verkeersleefbaarheid
- Soms hebben verkeersbewegingen en daarmee de overlast zich verplaatst. Een lokale afsluiting draagt dan niet bij aan de gewenste spreiding van het verkeer over een groter gebied (het zogenaamde waterbedeffect). Een voorbeeld hiervan is dat de inwoners van Slenaken zich gedupeerd voelden door het afsluiten van de Slenakerweg. Ook hadden zij de wens om in hun eigen dorp verkeersmaatregelen te treffen om de verkeersoverlast te verminderen;
- De pilots hebben weinig tot geen effect gehad op het verminderen van de verkeersoverlast en het verhogen van verkeersveiligheid.
Maatschappelijke betekenis
- De verkeersleefbaarheid met haar brede betekenis, zoals verwoord in het participatieproces met de ‘stip op de horizon’, sneeuwt onder door de kritische en emotionele reacties op de pilots;
- Groepen inwoners voelden zich gedupeerd door de maatregelen;
- Zodra een maatregel invloed heeft op iemands directe handelen en/of dagelijkse routine, wordt er meestal niet meer naar het beoogde gemeenschappelijke doel gekeken. Diegene die zich erdoor geraakt voelt, komt in opstand tegen de maatregel en/of laat zich er negatief over uit;
- Groepen motorrijders voelden zich gediscrimineerd. Zij vonden dat zij de rekening kregen gepresenteerd voor een kleine groep van wetsovertreders;
- Pilots, mails, brieven, inloopbijeenkomsten en enquête hebben opnieuw aangetoond, dat het thema verkeersleefbaarheid nog steeds (zeer) actueel is. Het onderwerp leeft erg onder de bevolking en is (zeer) emotioneel beladen. Door al deze facetten is het ook een (zeer) complexe materie.
